Aardbevingen en vulkaanuitbarstingen op IJsland

Ja, elke dag zijn er meerdere aardbevingen op IJsland, alleen zal u er niets van merken omdat het minuscule aardschokken zijn!  De aardschokken komen meestal voor langs de breuklijn tussen de tektonische platen.  IJsland ligt immers boven op de Midden Atlantische rug die over de bodem van de Atlantische Oceaan loopt van de Zuidpool tot +- 3.000 km van de Noordpool.  Omdat  er een breuklijn onder IJsland ligt, zijn er 2 tektonische planten ontstaan, de Amerikaanse en de Euraziatische plaat waarop wij leven. Ook nu nog roeien deze 2 platen of aardschollen uit elkaar aan een snelheid van 2  cm per jaar, dat kan u duidelijk zien in het Thingvellir National Park.

In feite zijn er twee soorten bevingen : aardschokken  en aardbevingen.

Aardschokken ontstaan door het vrijkomen van de spanning die ontstaan in de grondlagen door het uiteen bewegen van de 2 tektonische platen en meestal zijn deze vrij hevig en kortstondig. De spanning bouwt zich op en met een schok schuift de ene grondlaag boven of onder de andere waardoor de spanning weg is…

Aardbevingen ontstaan ingevolge stromingen van het magma in de ondergrond en de druk die de magmastromingen opbouwen omdat ze ook  gestolde lava gaan verplaatsen en opdrukken.  Deze geothermische activiteit resulteert meestal in  minder zware aardbevingen maar kunnen ook leiden tot vulkaan uitbarstingen en de seismologische diensten monitoren ze om erupties van vulkanen te voorspellen. Er zijn immers 32 vulkanen op IJsland die de status “actief” hebben, ook al merk je daar van buitenaf niets van. De benaming “actief” slaat op het feit dat zij nog met het magma in verbinding staan… Bij de “passieve” ontbreekt deze verbinding en liggen ze op een stabiele aardkorst.

Op www.vedur.is, de  website van de meteorologische dienst van IJsland, treft u een overzicht van de aardbevingen op IJsland tijdens de laatste 48 uur. U zal zien dat de meeste bevingen minder dan 3 op de schaal van Richter zijn en slechts uitzonderlijk zwaarder zijn.

Sinds 2020 is evenwel een verhoogde seismische activiteit en stijgt het aantal aardbevingen op het schiereiland Reykjanes omdat zich magma aan het ophopen is in de ondergrond. Het ganse schiereiland stijgt ook hoger op uit de zee, millimeter per millimeter.

Maar  dit is net een goed teken, vulkanologen wijzen er op dat dit tekenen zijn van een ophoping van magma maar dat dit niet zou leiden tot een  knallende uitbarsting zoals de Eyjafjalla vulkaan in 2010.    De reden ligt in het feit dat er geen gletsjer ligt op het schiereiland Reykjanes… want als magma van 1.600° C in aanraking komt met een ijsmassa ontstaat er stoom en in 2010 heeft deze zich opgehoopt en door de gletsjer heen geboord! Omwille van de gigantische opgestapelde druk heeft de Eyjafjalla op dat moment ook alle materiaal ( as en gesteente) mee de lucht in gekatapulteerd.

De vulkanologen verwachten dat  als in Reykjanes het magma verder naar boven komt, dat dit via scheuren zal gebeuren, hetgeen hoogstens zal leiden tot magmafonteinen en lavastromen net zoals op Hawaii.  Aangezien het schiereiland, op Grindavik en Keflavik na, bijna onbewoond is vormt dit geen probleem… IJslanders zijn nu eenmaal gewoon om met deze problematiek om te gaan, het is hun dagelijkse leven!

De laatste uitbarstingen in Reykjanes gebeurden 800 jaar geleden en volgens sommige vulkanologen zou er nu een periode aanbreken van verhoogde activiteit… gedurende  100 jaar. Op de geologische tijdslijn is dit een speldenprik, maar in ons leven is dit een heel lange periode.

Raar maar waar ieder jaar rond juni vindt één of andere expert het nodig om te waarschuwen voor een imminente uitbarsting…. maar niemand had de Eyjafjalla zien aankomen!  Sinds  1996 reis ik door IJsland en elk jaar zegt men dat één van de grote vulkanen als Hekla of Katla op uitbarsten staat… maar de IJslanders voegen er dan wel een zinnetje aan toe: morgen of volgende maand of binnen 1.000 jaar!